Noord/Zuidlijn CS Tunnel

Voor het deel van de Noord/Zuidlijn onder het Centraal Station in Amsterdam en onder de aangrenzende rivier de IJ zijn afzinktechnieken toegepast. Beide tunnels zijn gebouwd in een bouwdok bij de noordelijke toerit van de IJ tunnel. Na inundatie van het bouwdok, is het CS tunnel element opgedreven en getransporteerd door de IJ-rivier en het Noordzeekanaal naar een tijdelijke parkeerlocatie in de Suezhaven op een afstand van zeven nautische mijl. Tijdens het transport mocht de scheepvaartroute niet geblokkeerd worden, de scheepvaart werd gereguleerd.

Vanwege de beperkte ruimte onder het monumentale stationsgebouw en de perrons van het Centraal Station en het relatief hoge water in de rivier de IJ, is het CS-element gefaseerd door middel van een sluiskuip gedeeltelijk onder het Centraal Station gebracht. In deze fasering zijn in de sluiskuip twee stalen compartimenteringsschermen aangebracht om tot tweemaal toe de waterstand te kunnen verlagen en het tunnel element onder de emplacementsvloer te positioneren.

Het afzinksysteem voor het tunnel element bestond uit gekoppelde container pontons uitgerust met een liersysteem. Het systeem bestond in hoofdlijnen uit een primair en secundair afzinkponton met daarop 4 lieren welke door middel van schijvenblokken en een staalkabel verbonden waren aan hijspunten op het tunnel element. Gezien de geringe werkhoogte (minder dan 3 meter) is het afzinkgewicht geoptimaliseerd waardoor de afmetingen van het afzinksysteem beperkt werden gehouden.

Als gevolg van onderwater stempels onder het stationsgebouw is het tunnel element 4 meter afgezonken en daarna 49 meter in lengterichting onder de stempels getransporteerd om zodoende de uiteindelijke horizontale positie te bereiken. Nauwkeurig aangebrachte geleidingsconstructies in de zinksleuf hebben ervoor gezorgd dat er geen beschadigingen ontstonden aan de fundatie van het stationsgebouw tijdens het afzinken. Na verder afzinken hebben luchtkussens het tunnel element onder water in dwarsrichting in positie gebracht. Eenmaal op de eindpositie zijn vier op het dek gemonteerde stalen hangstangen omhoog geklapt en gemonteerd aan de vloer van het emplacement. In deze hangstangen waren vijzels opgenomen om het tunnel element in hoogte te kunnen corrigeren.

Het tunnel element is afgezonken met behulp van het GEOCON-afzinkmaatvoeringsysteem en geplaatst binnen de gestelde toleranties van enkele centimeters. Dit systeem is speciaal gemaakt voor het afzinken in een afgesloten ruimte.

Na het onderstromen is het tunnel element voorzien van extra water ballast, waarna de hangstangen werden ontkoppeld en het tunnel element op zijn definitieve fundatie van onderstroomzand kon worden afgelaten. Vervolgens is het equipment op het dek inclusief hangstangen verwijderd en is de ruimte aan de zijkant en bovenkant van het tunnel element aangevuld met zand.